In Drenthe vind je de allermooiste heidevelden en hunebedden van het land. Maar kastelen, die kom je er nauwelijks tegen. Toch is dat niet altijd zo geweest, blijkt uit een nieuw onderzoek. In de Middeleeuwen telde het gebied wel 134 burchten, adellijke huizen en kasteelachtige versterkingen. Het dorp Wittelte had zelfs twee kastelen.
Spannend en mysterieus
Promovendus Diana Spiekhout van de Rijksuniversiteit Groningen ontdekte dat in Drenthe en Overijssel meer meer kastelen hebben gestaan dan tot nu toe werd aangenomen. Het dorp Wittelte speelde een belangrijke rol in het onderzoek van Spiekhout, want wat inwoners al vermoedden bleek waar: het dorp werd vroeger verdedigd door wel twee ‘kastelen’. Tegen RTV Drenthe vertelt ze: “Het is heel spannend, heel mysterieus en heel bijzonder. Als je hier rondloopt en je realiseert dat al die geschiedenis hier geweest is in het zo mooie en rustige Wittelte.”
Structuren in de bodem
Spiekhout kwam tot haar ontdekking aan de hand van luchtfoto’s en hoogtekaarten. Structuren in de bodem deden vermoeden dat er bouwwerken moeten hebben gestaan. Ze zag de contouren van een verdedigingswal en herkende in de ronde vorm van Wittesheuvel een plek waar een van de twee kastelen moet hebben gestaan.
Bij naspeurwerk ontdekte ze een boekje uit 1848 waarin over twee versterkingen in deze omgeving wordt gesproken. Archeoloog Jan van Doesburg van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed deed ook veel onderzoek naar kastelen in Drenthe en noemt de ontdekking heel bijzonder.
Sprookjeskasteel? Niet bepaald!
De journalist van RTV Drenthe merkt terecht op dat de kastelen die in de Middeleeuwen in Drenthe moeten hebben gestaan niet leken op de kastelen die we kennen uit de sprookjes. Het waren meestal uit hout opgetrokken verdedigingstorens al dan niet met nog een lager gebouw, op een zelfgemaakte heuvel of ‘motte’ met een gracht eromheen. Het geheel was primitief, maar effectief: de vijand kon zo al van grote afstand worden gadegeslagen en er was genoeg proviand binnen de gracht om min of meer veilig een belegering te doorstaan. Pas later, toen het buskruit werd uitgevonden, waren houten bouwsels niet meer voldoende. Vanaf die tijd werden de verdedigingstorens voorzien van dikke bakstenen muren, kantelen en torentjes. Zo ontstond het romantische beeld van kastelen zoals ze in sprookjes worden beschreven.
Meer onderzoek naar kastelen in Drenthe
Voor het van ontrafelen van de geheimen van Wittelte is nog meer archeologisch onderzoek nodig. Maar je kunt niet zomaar gaan wroeten in de grond zegt Spiekhout: “We zitten met de Erfgoedwet, dus we mogen niet zomaar gaan graven. Maar ik hoop wel dat we in de toekomst wat meer duidelijkheid krijgen over dit gebied.”
Wie weet blijkt dan wel dat Drenthe ooit een echte kastelenprovincie was, zoals Gelderland, Limburg, Utrecht en Overijssel dat nog altijd zijn.
kopfoto: Mottekasteel bij Bach in Baden-Württemberg (Pixabay/Efraimstochter)
bron en verder lezen bij: RTV Drenthe
