Kastelen in Nederland heb je in alle soorten en maten. Van stoere middeleeuwse ridderkastelen tot luxueuze lustoorden van de vroegere adel. Elk kasteel is weer anders, elk kasteel vertelt een uniek verhaal. Het leuke is dat veel kastelen tegenwoordig toegankelijk zijn voor publiek. Waar gewone burgers vroeger slechts konden gissen wat er zich achter de kasteeldeuren afspeelde kan nu iedereen kennismaken met het leven op een kasteel. Een kasteelbezoek is een soort tijdreis, je kunt er de geschiedenis letterlijk aanraken! Bovendien liggen kastelen meestal in mooie gebieden, waar je prachtige wandelingen en fietstochten kunt maken. En je kunt er vaak terecht voor heerlijk eten en soms zelfs voor een overnachting. Vrijwel alle kastelen in Nederland zijn de moeite waard om te bezoeken, maar deze 20 kastelen moet je écht een keer gezien hebben!
Het Muiderslot
Het Muiderslot wordt ook wel ‘Amsterdam Castle’ genoemd. Logisch, want het zeven eeuwen oude slot bij Muiden werd ooit gebouwd met het doel om de hoofdstad te verdedigen. Door de eeuwen heen is het kasteel bewoond, bezet, gesloopt, herbouwd én weer opgeknapt. Hier kun je ontdekken hoe het leven vroeger was in een kasteel, in de middeleeuwen en later in de 17de eeuw, toen het de woonplaats was van dichter P.C. Hooft. Het slot staat vol met harnassen, zwaarden, gebruiksvoorwerpen, meubels, schilderijen, beelden en nog veel meer. Een aanrader is ook de kasteeltuin, met planten die vroeger werden gebruikt in de keuken en in het medicijnkastje. Voor kinderen is er altijd van alles te beleven en in het leuke havenstadje Muiden kun je terecht voor een terrasje langs het water.
Tip voor als je uit Amsterdam komt: pak de veerpont van Veerdienst Amsterdam vanaf IJburg, die stopt bij Pampus en het Muiderslot.
Kasteel de Haar
In elk lijstje met kastelen in Nederland vind je Kasteel de Haar terug. Dit imposante kasteel is dan ook terecht een van de topattracties in de provincie Utrecht. Door de fantasievolle restauratie van architect Pierre Cuypers, met z’n torentjes, neo-gotische gewelven en houten betimmeringen, is dit het ook wel het meest sprookjesachtige kasteel van Nederland. Je bent er vast al eens geweest, maar zeg nou zelf, van dit kasteel kun je toch nooit genoeg krijgen? Bij Kasteel de Haar beleef je telkens weer wat nieuws: is het niet tijdens de wisselende exposities, spannende rondleidingen of bijzondere evenementen, dan wel in de mooie tuin en het uitgestrekte kasteelpark. Op het kasteelterrein en in het pittoreske kasteeldorp Haarzuilens kun je terecht voor koffie, thee, lunch en diner. Kortom, er is altijd een goede reden om Kasteel de Haar te bezoeken!
Slot Loevestein
Op het strategisch belangrijke punt waar de rivieren Maas en Waal samenkomen bouwde ridder Dirc Loef van Horne in 1358 het sterke Slot Loevestein. Het kasteel bood beschutting tegen vijanden en was uitstekend gelegen om tol te heffen aan schepen op de rivier. In de 17de eeuw werd Loevestein een officiële staatsgevangenis. Het was in die tijd dat de beroemdste gevangenisontsnapping uit de geschiedenis van Nederland plaatsvond. Op 22 maart 1621 verstopte de Rotterdamse rechtsgeleerde Hugo de Groot zich in een boekenkist en liet zich ongezien uit het kasteel dragen. Dit feit en het leven en werk van de (ten onrechte) gevangengezette Hugo de Groot stond in 2021 centraal tijdens het Hugo de Groot-jaar. Slot Loevestein biedt naast interessante geschiedenis en wisselende exposities ook veel leuke doe-dingen voor kinderen en je kunt er zelfs overnachten.
Kasteel Amerongen
Nog zo’n parel in de provincie Utrecht. Dit kasteel werd na 1673 herbouwd op de rokende puinhopen van de middeleeuwse burcht, die door de legers van de Franse koning Lodewijk XIV in brand was gestoken (terwijl de bewoners niet thuis waren). Het kasteel zit vol verhalen en is uniek vanwege het feit dat de interieurs en kunstcollectie van 300 jaar hoogadellijke bewoning nog helemaal in tact zijn gebleven. De imposante galerij en de grote salon zijn nog steeds adembenemend. Maar ook als je geen zin hebt om het huis en de collectie te bekijken valt er genoeg te zien en te beleven. De prachtige tuin met imposante lange oprijlaan is een bezoek op zichzelf waard en in het restaurant Restobar Liz kun je terecht voor lekkere gerechten en uitstekende wijnen.
Kasteel Ruurlo
Kasteel Ruurlo nog nooit bezocht? Doe het dan zodra je kan! Want van alle kastelen in Nederland is dit kasteel in de Achterhoek echt een must see. Het is niet alleen een van de mooiste, modern en smaakvol gerestaureerde kastelen, het biedt ook nog eens een unieke kunstverzameling. En dan gaat het nu eens niet om voorouderlijke portretten van adellijke bewoners of antieke meubels en snuisterijen, want die vind je hier bijna niet meer. Maar je vindt er wel de grootste collectie schilderijen van de magisch realistische schilder Carel Willink (1900-1983). Hoe dat zo is gekomen lees je hier. Wat goed is om te weten is dat Kasteel Ruurlo in een kasteelrijk gebied in de Achterhoek ligt, waar je veel kunt doen en beleven. In het majestueus aangelegde kasteelpark vind je de voormalige oranjerie, waar je terecht kunt voor koffie, thee en lunch. Tip: vergeet niet ook het nabijgelegen doolhof van haagbeuken te bezoeken.
Kasteel Heeswijk
Kasteel Heeswijk behoort tot mooiste kastelen van Brabant en kent een bewogen geschiedenis die terug gaat tot het jaar 1080. In de tachtigjarige oorlog is het kasteel meerdere malen belegerd en deed het dienst als uitvalsbasis voor prins Frederik Hendrik tijdens het beleg van ’s Hertogenbosch. Het verhaal gaat dat de Franse ‘Zonnekoning’ Lodewijk XIV er in 1672 heeft gelogeerd om met de Engelsen het ‘Akkoord van Heeswijk‘ te sluiten. Het kasteel is in de loop van de eeuwen vaak verwoest en weer herbouwd. De huidige vorm dateert uit 1835 en is het resultaat van een grondige verbouwing en uitbreiding door André baron van den Bogaerde, de toenmalig gouverneur (‘Commissaris van de Koning’ zouden we nu zeggen). Het kasteel is zes dagen per week opengesteld en je kunt voor een heerlijke kop koffie en lunch terecht in het koetshuis ‘Bij de barones‘. Vanaf het kasteel maak je mooie wandelingen en fietstochten door de bossen, de lanen en velden van het landgoed, doorsneden door het meanderende riviertje de Aa. Ook leuk om te doen: een tochtje met de fluisterboot naar de Kilsdonkse Molen, een unieke water/windmolen. In het dorp Heeswijk-Dinther vind je verder nog een mooie museumboerderij en de eeuwenoude Abdij van Berne, waar je abdijbier kunt proeven.
Kasteel Rosendael
Zonder de andere kastelen in Nederland tekort te doen kun je gerust stellen dat Kasteel Rosendael op een van de allermooiste plekken van het land ligt. Door het heuvelachtige landschap aan de voet van de Posbank waan je je hier eigenlijk meer in het buitenland dan in Nederland. Het sprookjesachtige park met de kunstige schelpengalerij, de theekoepel, de fonteinen en de beroemde ‘bedriegertjes’ maken Kasteel Rosendael tot een plek om nooit te vergeten. Vanaf het terras van het grand-café in de voormalige oranjerie heb je een prachtig uitzicht over de mooi aangelegde tuin. Het kasteel zelf, ooit de zetel van de graven en hertogen van Gelre, is ook te bezoeken en biedt fraaie ruimtes met stijlkamers vol antiek. Speciaal voor kinderen is er een speciale beleefplattegrond gemaakt. Klaar in het kasteel? Ga dan fietsen of wandelen in het prachtige Nationaal Park Veluwezoom.
Kasteel Sypesteyn
Kasteel Sypesteyn is misschien wel een van de beter bewaarde geheimen van de provincie Noord-Holland. En daar mag best verandering in komen, want dit kasteel in de buurt van Loosdrecht is meer dan de moeite waard. Je zou het niet zeggen, maar de bakstenen burcht is net als Kasteel De Haar eigenlijk een ‘gloednieuw’ kasteel: het is namelijk in 1927 gebouwd op de plek waar ooit een middeleeuws kasteel moet hebben gestaan. Het kasteel is gebouwd door jonkheer Henri van Sypesteyn, die met de bouw zijn voorouderlijke burcht weer in ere wilde herstellen. Het kasteel staat ook vol met spullen (portretten, wapens) die de jonkheer verzamelde. Mooi is bijvoorbeeld de collectie Loosdrechts porselein. Een bezoek aan Sypesteyn is goed te combineren met bijvoorbeeld een fietstocht langs de Vecht. Je kunt ook genieten van een prachtig onderhouden en mooi aangelegde kasteeltuin.
Kasteel Ammersoyen
In het Gelderse rivierenland Maas en Waal, de Bommelerwaard ligt kasteel Ammersoyen. Dit stoere middeleeuwse kasteel is een van de best bewaarde waterburchten van Nederland en een perfecte bestemming voor een dagje uit met het hele gezin. Je stapt hier zo de late middeleeuwen in, de tijd waarin het Hertogdom Gelre nog een machtige speler was in het internationale politieke krachtenveld. Het kasteel heeft in de loop der eeuwen diverse functies gehad, van klooster tot wasmachinefabriek (echt waar!), maar is met liefde en aandacht teruggebracht naar de originele staat. Bij de restauratie en het opnieuw uitgraven van de slotgracht zijn veel vondsten gedaan, die nu tentoongesteld worden in het kasteel. Ook voor kinderen is er van alles te beleven in kasteel Ammersoyen. Ze zullen zich vergapen aan de schatkisten, plonsplees en de vele spannende luikjes en trappen. In verschillende ruimtes zijn er leerzame en leuke spelletjes te doen. Op de museumzolder kunnen ze voor archeoloog spelen en in de wapenkamer kunnen onderdelen van een harnas worden uitgeprobeerd.
Kasteel Groeneveld
Bij Baarn vind je weer een andere erfgoedparel van de provincie Utrecht: Kasteel Groeneveld. Het gebouw heeft door de halfronde vleugels een vorstelijke uitstraling, die benadrukt wordt door de gouden kroon boven het wapen in de gevel. Toch is Groeneveld strikt genomen helemaal geen adellijk kasteel, maar ‘slechts’ een zomerhuis, gebouwd en verfraaid door rijke regenten uit Amsterdam. Hoe dan ook, in elk geval staat het ‘huys’ al eeuwen bekend als Kasteel Groeneveld. Het gebouw heeft verschillende functies en bewoners gehad. In de jaren ’60 en ’70 was het een verzamelplaats voor kunstenaars en dichters, zoals Karel Appel en Cees Nooteboom. In die vrijgevochten tijd nam de rockgroep Focus er een album op en werd er zelfs een pornofilm opgenomen. Tegenwoordig is het kasteel keurig gerestaureerd en eigendom van Staatsbosbeheer. Er worden geregeld exposities voor een breed publiek georganiseerd en je kunt er heerlijk wandelen in het openbare park. Het gezellige grand-café in het koetshuis is dé ontmoetingsplek voor heel Baarn en omstreken.
Slot Zuylen
Vlakbij de stad Utrecht vind je Slot Zuylen, een eeuwenoud kasteel dat o.a. bekend is als de geboorteplaats van de 18de eeuwse schrijfster en feministe avant la lettre Belle van Zuylen. In het kasteel herinneren nog diverse zaken aan de periode waarin Belle haar schrijftalent ontplooide. Maar ook andere stijlperioden zie je terug in het authentieke kasteel. Slot Zuylen is ook beroemd vanwege de lange slangenmuur, die je al ziet liggen als je het kasteel nadert. De moestuin is ook een begrip in de wijde omgeving en de moeite van het bezoeken waard. Een enthousiaste club vrijwilligers zorgt jaar in jaar uit voor een smakelijke en gezonde oogst. In het grand-café kun je terecht voor heerlijke koffie en taart.
Kasteel Doorwerth
Gelderland telt de meeste publiek toegankelijke kastelen in Nederland en Kasteel Doorwerth behoort terecht tot de populairste. Dat komt in de eerste plaats door het prachtig gerestaureerde middeleeuwse kasteel, maar ook vanwege de schitterende ligging aan de voet van de stuwwal tussen Wageningen en Arnhem. In het kasteelcomplex is een presentatie te zien waarin vier collecties zijn samengebracht: de fraai ingerichte kasteelvertrekken, het Nederlands Jachtmuseum, de Nationale Bosbouwcollectie en Museum Veluwezoom. Het gezellige kasteelcafé in de bijgebouwen is een aanrader voor een kop goede koffie of thee met een heerlijk stuk taart. Een attractie op zich is de machtige Robinia op de binnenplaats. Deze boom met een stamomvang van zeven meter is rond 1600 geplant en daarmee waarschijnlijk de oudste boom van Nederland!
Museum Huis Doorn
Museum Huis Doorn is bij velen bekend als het mini-paleis van de laatste keizer van Duitsland. Dat klopt helemaal, want dit kasteel werd in 1921 gekocht door ex-keizer Wilhelm II van Duitsland. In vergelijking met de gigantische paleizen die de keizer in Duitsland ter beschikking stonden was Huis Doorn slechts een armzalig schuurtje, maar toch lukte het hem om er een sprankje van zijn oude keizerlijke glans te behouden. Het kasteel staat dan ook tot de nok toe gevuld met herinneringen aan de keizertijd. Zijn hele leven bleef de ex-keizer hopen op herstel van zijn macht, maar tevergeefs. Superfascinerend om zo dicht bij een wereld te komen die nu lang vervlogen is. Ooit keken miljoenen mensen vol ontzag op naar de keizer, die nog tijdens zijn leven compleet van zijn voetstuk viel. Geen zin in een rondleiding? Bezoek dan gewoon het prachtige park en het paviljoen of ga wat drinken op het gezellige terras.
Kasteel Hernen
Een van de meest authentieke middeleeuwse kastelen, dat in de loop der eeuwen weinig is veranderd, is Kasteel Hernen. Het kasteel ligt in het schilderachtige land van Maas en Waal, een ideaal gebied om fietstochten te maken. De inrichting van het kasteel is precies zoals je van een middeleeuwse burcht zou verwachten. Heel verrassend is de rondleiding door een “pratende” lantaarn. Je hoort bijzondere verhalen van het kasteel, gezien door de ogen van de kasteelheer zelf of – voor de kinderen – als een kleine muis. Ronduit spectaculair is de presentatie op de bovenverdieping over de ooit verdwenen toren van het kasteel. Een aanrader voor jong en oud!
Kasteel Middachten
Vlakbij Arnhem, langs de IJssel vind je het imposante Kasteel Middachten. Nog steeds wordt het kasteel bewoond door een echte graaf en is het ‘Huys’ daarom slechts af en toe opengesteld voor bezoekers. Maar je kunt wel de hele zomer wandelen in het prachtig aangelegde park, met zijn lommerrijke ‘buytensaelen‘. Het kasteel dankt zijn huidige vorm aan de vergeten veldheer Godard van Reede-Ginkel, een vertrouweling van Stadhouder-Koning Willem III. Generaal Van Ginkel vocht o.a. mee in de beroemde Slag bij de Boyne en zorgde er voor dat de Frans-Ierse coalitie in 1691 in Ierland definitief verslagen werd, waardoor het Engelse koningsschap van (de Nederlandse) Willem III werd veiliggesteld. Als dank kreeg Van Ginkel de titel ‘Graaf van Athlone’ en uitgestrekte landgoederen in Ierland. Met de opbrengsten kon hij Kasteel Middachten opbouwen en verfraaien, naar voorbeeld van Kasteel Amerongen, het kasteel van zijn ouders. De stijlvolle tuinen zijn nog steeds een lust voor de zintuigen: grasparterres met bloemrijke borders, vormsnoei en zeldzame bomen, waaronder een Japanse notenboom (gingko), een 150 jaar oude Libanese ceder en de zeldzame treurkastanje. Tip: boek een overnachting in de Bed & Breakfast die zich bevindt in de voormalige dienstwoningen.
Huis Bergh
Nabij de Duitse grens, in het middeleeuwse Gelderse stadje ’s Heerenbergh, vind je kasteel Huis Bergh. Deze prachtige waterburcht is een van de grootste kastelen in Nederland en is bij kenners in binnen- en buitenland geliefd vanwege de unieke middeleeuwse kunstverzameling, met een portrettengalerij, Noord-Europese kunst, vroeg-Italiaanse meesterwerken, middeleeuwse boeken, een wapenkamer en een muntenverzameling. Vanaf de middeleeuwse toren, waarin zich de wapenkamer bevindt, heb je een prachtig uitzicht over het heuvelachtige landschap en kijk je tot over de Duitse grens. Heel gezellig is ook het terras van kasteelcafé Heeren Dubbel, in het voormalige koetshuis. In de oorspronkelijke verdedigingstorens zijn suites gebouwd, waar je vorstelijk en veilig kunt overnachten.
Kasteel Cannenburch
Maarten van Rossum, zegt je dat iets? Nee, niet die brombeer van de televisie, die heet Van Rossem (met een e). Wij bedoelen Maarten van Rossum, de gevreesde legerleider die in de 15de eeuw de belangen van de Gelderse hertogen Karel van Gelre en diens opvolger Willem V van Kleef diende. Deze Van Rossum is nu bijna vergeten, maar je kunt hem nog steeds tegenkomen op het bankje voor zijn Kasteel Cannenburch in het Gelderse Vaassen. Het renaissancekasteel ligt in een prachtig oud parkbos met weilanden en vijvers en is nog helemaal in authentieke staat. In het kasteel kun je je vergapen aan de luxe wereld van de adellijke elite van vroeger. Je vind er een collectie bijzonder porselein, dure antieke meubels en kostbare schilderijen. In de landwinkel aan het voorplein van het kasteel vind je alles wat te maken heeft met tuin en natuur en kun je streekproducten kopen. Het is een ideaal startpunt voor een wandeling of fietstocht in de natuurrijke omgeving.
Kasteel Helmond
Midden in de Brabantse stad Helmond prijkt een eeuwenoud kasteel: Kasteel Helmond. Dit stadskasteel vertelt zijn eigen, bijzondere verhaal over de adelijke families die er gewoond hebben. Een verhaal over macht, liefde, oorlog en bedrog. Het kasteel is tegenwoordig ingericht als museum en biedt hele jaar door allerlei leuke familie- en kinderactiviteiten, zoals een rondleiding voor kasteelhebbers of een spannende speurtocht in middeleeuwse kleding door de kasteelkelders. In het kasteel is ieder jaar een tijdelijke tentoonstelling te zien die aansluit bij de kasteelhistorie. Een bezoek aan het kasteel is uitstekend te combineren met een bezoek aan zusterorganisatie kunsthal Helmond, waar je kunt genieten van eigentijdse fotografie.
Huis Verwolde
Hou je van natuur, rust en cultuur, dan is een bezoek aan Huis Verwolde precies iets voor jou! Deze classicistische edelmanswoning is in 1776 gebouwd op de fundamenten van een ruïne en is paradijselijk gelegen op een groot landgoed dat nog steeds in particuliere handen is. In het huis, dat alleen te bezoeken is onder leiding van een gids, proef je nog de sfeer van de oude landadel. Het omringende park biedt alles wat je maar van een oud landgoed mag verwachten: groene gazons, rododendrons, boomgroepen en lommerrijke lanen. In de theeschenkerij kun je binnen, of buiten op het terras, genieten van een kopje koffie of thee met iets lekkers van Wereldbakker Wijnand uit Laren. Iets meer trek? Kies dan iets voor de lunch van de kleine kaart.
Paleis Het Loo
Tot slot de absolute kroon op alle kastelen en buitenplaatsen van Nederland: Paleis Het Loo. Ongetwijfeld ben je er al eens geweest, maar zo niet, dan heb je nu een extra goede reden om naar Apeldoorn te rijden, want het mooiste en meest indrukwekkende paleis van Nederland is na een ingrijpende restauratie en uitbreiding weer geopend voor publiek. Het verhaal van het paleis begint in 1685, toen Willem Hendrik, Prins van Oranje op het terrein van zijn jachtslot het Oude Loo een gloednieuw paleis liet bouwen waarmee hij zijn vorstelijke status als stadhouder kon benadrukken. Willem, zelf een fervent jager, en zijn vrouw Mary, waren dol op architectuur en tuinkunst. Toen ze in 1689 door wonderlijke politieke ontwikkelingen tot koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland gekroond werden, kreeg het nieuwe jachtpaleis extra koninklijke allure met de aanleg van prachtige tuinen vol paviljoens, vijvers met fonteinen en royale colonnades. Hiermee stak het koningspaar hun eeuwige rivaal, de Franse koning Lodewijk XIV, met zijn beroemde tuinen bij het Paleis van Versailles, naar de kroon. De eeuwen daarop bleef het paleis in de handen van de Oranjes, totdat het in 1962 overgedragen werd aan de Staat der Nederlanden. Tussen 1977 en de opening in 1984 zijn het paleis en de tuinen weer teruggebracht in de stijl van de laat 17de eeuw, het Hollands Classicisme. Iedere Nederlander moet hier een keer geweest zijn!
kopfoto: Kasteel Helmond
